Biografie

Ir. Johan Hendrik Everwijn Rückert (Amsterdam 1879 – Den Bosch 1918) werd na zijn ingenieursopleiding aan de KMA in Breda officier-ingenieur bij de genie. In 1907 werd hij ingenieur bij Gemeentewerken te Leiden, waar hij was belast met onder meer stadsuitbreiding en riolering.

In 1913 werd Rückert aangesteld als directeur van Publieke Werken. Aanvankelijk bestudeerde hij de demografische ontwikkeling van de stad, maakte hij een indeling van de bevolking in sociale klassen en gaf hij een prognose voor de bevolkingsgroei tot in de jaren zestig. Die voorspelling klopte achteraf vrijwel exact. Tevens inventariseerde hij toekomstige behoeften op het gebied van woonvoorzieningen, verkeer, bedrijvigheid, hygiëne en comfort.

Zijn hoofdtaak was het ontwikkelen van een Algemeen Uitbreidingsplan voor Tilburg. Dit in navolging van de Woningwet (1901), waartoe grote en sterk groeiende steden opdracht kregen om zo’n plan te ontwerpen. Hiermee kregen die gemeenten de regie over stedelijke groei, woningbestand, grondprijzen en welstand.
  


De visionair had opvallende uitgangspunten. Zo moest de stadsruimte op ‘oordeelkundige wijze worden ingericht’ en de bebouwing ‘op rationele wijze met elkaar in verband worden gebracht’, voor een ‘harmonieus geheel’. Hiervoor bedacht hij onder andere de Ringbaan. Ook ontwierp hij een wegennet waarmee het verbrokkelde stadsbeeld meer samenhang moest krijgen. Ook bewoog hij het gemeentebestuur tot een gerichte grondpolitiek om grip te krijgen op de invulling van de terreinen binnen de nieuwe wegen. 

Rückert beschouwde de Ringbaan als een moderne stadsgrens die toekomstige stadsuitbreidingen met elkaar in verband moest brengen. Tevens voorzag hij een toename van het gemotoriseerde verkeer en de problemen die dit in het onsamenhangende stratenpatroon zou veroorzaken. Hierbij hield hij al rekening met een ophoging van de spoorlijn, die echter pas in de jaren zestig werd gerealiseerd.

Hij projecteerde de ringbaan als een grootstedelijke boulevard met een middenstrook voor wandel-, fiets- en ruiterpaden. Deze moest het mogelijk maken om de stad op ‘aangename wijze’ rond te reizen. Het tracé raakte de uiterste punten van de bebouwing, zodat er weinig gesloopt hoefde te worden. Rückert ontwierp ook een uitbreiding van de tramlijnen met een netwerk langs de Ringbaan.

Ondanks zijn inspanningen ondervond Rückert veel tegenwerking van het conservatieve stadsbestuur, dat zijn vooruitziende blik niet volgde. Zo werd er weinig haast gemaakt met de aankoop van grond, waardoor aanvankelijk de mogelijkheden voor bijvoorbeeld sociale woningbouw achterwege bleven. Delen van Rückerts plan werden al in een vroeg stadium aangepast of geschrapt.

Na enkele conflicten vertrok Rückert in 1917 naar Den Bosch. Het ontwerp voor zijn uitbreidingsplan was tot in de jaren vijftig de leidraad voor de stedelijke ontwikkeling van Tilburg en wordt nog altijd als voorbeeld aangehaald in stedenbouwkundige literatuur. De Ringbaan wordt door velen gezien als een van de beste infrastructurele ingrepen uit de Tilburgse historie.

(Was getekend, ir. Johan Hendrik Everwijn Rückert)